Chất dạng thuốc phiện (Opioid) là gì?

Chất dạng thuốc phiện (opioid) bao gồm bất kỳ loại chất nào hoạt động trên các thụ thể opioid trong não, bao gồm các chất tự nhiên hoặc tổng hợp được làm từ cây thuốc phiện hoặc liên quan đến cây thuốc phiện.

Opiates là các chất dạng thuốc phiện có nguồn gốc tự nhiên từ cây thuốc phiện.

Hệ thống thụ thể opioid

Chất dạng thuốc phiện liên kết với các thụ thể opioid gây ức chế hệ thần kinh trung ương – có nghĩa là chúng làm chậm thông điệp giữa não và cơ thể.

Khi dùng chất dạng thuốc phiện , nhịp thở và nhịp tim của bạn chậm lại. Dopamine được giải phóng, gây ra cảm giác sảng khoái và giảm đau.

Nếu nhịp thở và nhịp tim chậm lại quá mức, có thể ngừng thở, đó là tình trạng quá liều. Sử dụng quá liều chất dạng thuốc phiện có thể dẫn đến tử vong và các thương tích khác. Tuy nhiên, nó có thể được đảo ngược bằng cách hô hấp nhân tạo và naloxone.

Naloxone là một loại thuốc cũng liên kết với các thụ thể opioid, nhưng có tác dụng ngược lại. Nó ngăn chặn các thụ thể gắn vào các chất dạng thuốc phiện  khác, vì vậy nó có thể đảo ngược tình trạng quá liều.

Naloxone được sử dụng ở Úc trong các cơ sở y tế và xe cứu thương, và gần đây đã được bán không cần kê đơn.

Chất dạng thuốc phiện được sử dụng như thế nào?

Chất dạng thuốc phiện có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau.

Các thuốc điều trị thay thế thuốc phiện (Methadone, Buprenorphine) có thể ở dạng lỏng, viên nén và dạng phim, được sử dụng qua đường miệng và bằng cách hòa tan màng phim dưới lưỡi.

Heroin thường được tiêm nhưng cũng có thể được hít hoặc hút.

Các chất dạng thuốc phiện thường gặp (Sử dụng hình ở trang web)

• Opium (thuốc phiện)
• Heroin
• Codein
• Fentanyl
• Oxycodone
• Methadone
• Buprenorphine
• Naloxon

Khám phá chất dạng thuốc phiện  trên Bánh xe ma túy (Sử dụng hình ở trang web)

Các loại chất dạng thuốc phiện thường được sử dụng

Chất dạng thuốc phiện bao gồm một số loại thuốc giảm đau, được gọi là ‘thuốc giảm đau opioid’ và ma túy bất hợp pháp, chẳng hạn như heroin. Một số chất dạng thuốc phiện có nguồn gốc tự nhiên từ cây thuốc phiện (opiates), trong khi những loại khác là tổng hợp hoặc ‘nhân tạo’.

Thuốc opioid

Các opioid được sử dụng làm thuốc phổ biến bao gồm codeine, fentanyl, morphine, oxycodone, buprenorphine, methadone và tramadol. Chúng hoạt động tương tự như các chất dạng thuốc phiện khác để tạo ra cảm giác giảm đau.

Các loại thuốc có chất dạng thuốc phiện thường được bác sĩ kê đơn và cho đến năm 2018, một số loại thuốc opioid có cường độ thấp đã có sẵn để mua không cần kê đơn ở Úc. Tuy nhiên, các loại thuốc opioid hiện chỉ được bán theo toa.

Nhiều người không nhận ra rằng một số loại thuốc được kê đơn để giảm đau có thể gây lệ thuộc. Nếu chúng được sử dụng quá mức hoặc kết hợp với các loại chất yên dịu khác, chẳng hạn như rượu hoặc benzodiazepin, chúng cũng có thể gây ra quá liều.

Thuốc opioid hiện gây ra nhiều ca tử vong liên quan đến ma túy ở Úc hơn bất kỳ loại thuốc nào khác.

Heroin

Heroin là tên gọi chung của diecetylemorphine hoặc diamorphine. Diamorphine được sử dụng trong các cơ sở y tế và được sử dụng trong các chương trình kê đơn heroin trên toàn thế giới. Heroin là một loại chất dạng thuốc phiện, có nghĩa là nó có nguồn gốc từ cây thuốc phiện.

Liệu pháp điều trị thay thế chất dạng thuốc phiện

Methadone và buprenorphine là các loại thuốc opioid được sử dụng để điều trị rối loạn sử dụng heroin hoặc các chất dạng thuốc phiện khác. Nó còn được gọi là liệu pháp điều trị thay thế chất dạng thuốc phiện (OST).

OST được bác sĩ kê đơn để giúp những người sử dụng chất dạng thuốc phiện  giảm hoặc ngừng sử dụng. Họ quản lý cảm giác thèm ăn và các triệu chứng cai nghiện. Methadone cũng được sử dụng trong các cơ sở lâm sàng sau các cơn đau tim, chấn thương và phẫu thuật.

Các chất dạng thuốc phiện mới hơn

Các chất dạng thuốc phiện mới hơn bao gồm U-47700, AH-7921, O-desmethyltramadol, MT-45, acetylfentanyl và furanyl-fentanyl. Những chất dạng thuốc phiện này không có nhiều thông tin về độc tính và khả năng gây lệ thuộc.

Chúng tôi khuyên bạn nên hết sức thận trọng và sử dụng các phương pháp giảm thiểu tác hại nếu sử dụng bất kỳ chất nào trong số này.

Naloxone

Naloxone là chất dạng thuốc phiện vì nó liên kết với các thụ thể opioid, nhưng nó hoạt động ngược lại với hầu hết các chất dạng thuốc phiện. Naloxone ngăn chặn các chất dạng thuốc phiện khác liên kết với các thụ thể và có thể đảo ngược quá liều chất dạng thuốc phiện trong vòng vài phút.

Nó không có tác dụng tương tự như các chất dạng thuốc phiện  khác và không tạo ra cảm giác giảm đau và sảng khoái.

Naloxone chỉ hữu ích để đảo ngược tình trạng quá liều của các chất dạng thuốc phiện khác và sẽ không có tác dụng quá liều do rượu, benzodiazepin, chất kích thích hoặc chất gây ảo giác, hoặc các loại chất khác không phải chất dạng thuốc phiện .

Ảnh hưởng của chất dạng thuốc phiện

Không có mức độ sử dụng thuốc an toàn. Sử dụng bất kỳ chất dạng thuốc phiện nào cũng luôn có rủi ro. Điều quan trọng là phải cẩn thận khi dùng bất kỳ loại chất nào.

Chất dạng thuốc phiện ảnh hưởng khác nhau đối với mỗi người, dựa trên:

• Tình trạng sức khỏe, chiều cao, cân nặng
• Người đó đã quen với việc sử dụng chất đó chưa
• Có sử dụng chất nào kèm theo không
• Liều lượng sử dụng
• Độ nặng của chất (có thể thay đổi theo mỗi lần sử dụng)

Tác dụng của chất dạng thuốc phiện  bao gồm:

• Thư giãn cực độ
• Buồn ngủ và vụng về
• Nhầm lẫn, nói lắp,
• Nhịp thở và nhịp tim chậm lại

Nếu tiêu thụ một liều lượng lớn, các tác dụng có thể bao gồm:

• Lạnh
• Thở chậm
• Môi và đầu ngón tay xanh
• Buồn ngủ
• Tử vong do ức chế hô hấp.

Hiệu quả lâu dài bao gồm:

• Tăng dung nạp
• Táo bón
• Lệ thuộc
• Tổn thương các cơ quan như phổi, não và tim.

Sử dụng chất dạng thuốc phiện với các loại chất khác

Tác dụng của việc dùng chất dạng thuốc phiện với các loại chất khác – bao gồm cả thuốc không kê đơn hoặc thuốc kê đơn – có thể không thể đoán trước được và nguy hiểm. Nó có thể gây ra:

Chất dạng thuốc phiện  + rượu, cần sa hoặc benzodiazepine: làm chậm nhịp thở và hoạt động của não, và tăng nguy cơ quá liều.

Chất dạng thuốc phiện + ma túy đá hoặc thuốc lắc: gây căng thẳng rất lớn cho tim và thận, và tăng nguy cơ quá liều.

Giảm tác hại

Sử dụng chất dạng thuốc phiện  có thể nguy hiểm hơn khi:

• Kết hợp với rượu hoặc các loại chất khác, đặc biệt là benzodiazepin hoặc chất dạng thuốc phiện khác, vì chúng có thể làm chậm nhịp thở và tăng nguy cơ quá liều
• Lái xe hoặc vận hành máy móc, vì làm giảm khả năng đánh giá khoảng cách và không gian
• Ở một mình (trong trường hợp cần hỗ trợ y tế)
• Dụng cụ tiêm chích không đảm bảo vô trùng.

Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn biết đang sử dụng chất dạng thuốc phiện, bạn nên trao đổi với bác sĩ về việc sử dụng naloxone, loại thuốc giúp đảo ngược tình trạng quá liều chất dạng thuốc phiện. Bạn bè hoặc thành viên gia đình của bạn có thể được huấn luyện về cách đảo ngược quá liều trong trường hợp khẩn cấp.

Kế hoạch kiểm soát cơn đau

Nếu bạn được kê đơn thuốc giảm đau opioid, hãy hỏi bác sĩ về ‘kế hoạch kiểm soát cơn đau’ và các chiến lược không dùng thuốc khác (chẳng hạn như vật lý trị liệu) và các chiến lược không opioid (chẳng hạn như paracetamol) mà bạn có thể sử dụng để bổ sung cho việc điều trị của mình và giảm sự phụ thuộc của bạn vào các loại thuốc giảm đau opioid.

Dung nạp và lệ thuộc

Sau khi sử dụng kéo dài, nhiều loại chất có thể gây lệ thuộc. Những người thường xuyên sử dụng một chất có thể phát triển sự lệ thuộc và dung nạp với nó. Điều này có nghĩa là họ cần dùng lượng chất lớn hơn để có được hiệu quả tương tự.

Lệ thuộc vào chất có thể là tâm lý, thể chất hoặc cả hai. Những người lệ thuộc chất nhận thấy rằng việc sử dụng chất đó trở nên quan trọng hơn nhiều so với các hoạt động khác trong cuộc sống của họ. Họ luôn thèm nhớ và rất khó ngừng sử dụng.

Những người lệ thuộc chất về tâm lý có thể cảm thấy thôi thúc sử dụng chất khi họ ở trong một môi trường cụ thể, chẳng hạn như giao lưu với bạn bè.

Lệ thuộc về thể chất xảy ra khi cơ thể của một người thích nghi với một loại chất và hoạt động lệ thuộc vào nó.

Link bài viết tham khảo: https://adf.org.au/drug-facts/opioids/#wheel